Barwy Oławy w czarno-białych kadrach

Opis

Barwy Oławy w czarno-białych kadrach – zdjęcia Lesława Mazura

… Robienie zdjęć to “zatrzymanie chwili w czasie. Pstryk i na ułamek sekundy mamy zatrzymany czas…” (Lesław Mazur)

Centrum Sztuki w Oławie zaprasza do elektronicznego obejrzenia fotografii prezentowanych podczas wystawy “Barwy Oławy w czarno-białych kadrach Lesława Mazura”, eksponowanej w Galerii OKO przy ul. 11 Listopada.

“Te moje zdjęcia może nie są na nagrody, ale one przywracają ludziom pamięć, młodość. Nagle ktoś przypomina sobie, co się wtedy wydarzyło na podwórku przy trzepaku. I to staje się dla niego ciekawe, ważne” – wypowiedź autora wystawy, do której komentarz napisał Jerzy Kamiński: “Tak było i tak jest z wieloma zdjęciami Mazura, które od dłuższego czasu udostępnia w mediach społecznościowych. Proste zdjęcie “Bombonierki” – sklepu z ulice Brzegowej, obecnie to Brzeska. Ludzie przypominają sobie, co tam kupowali, kiedy, jak. Pamięć przywołuje nawet zapachy. Albo taka górka saneczkowa obok wulkanizatora na Pałacowej. Ludzie opisywali, jak jeździli tam na tornistrach, na butach. Jeden pisze, że to dzięki niemu, bo polewał wodą, drugi chwali się, że guzik by z tego był, gdyby nie poszedł i nie pozamiatał popiołu, który jakaś babcia wysypywała, żeby hałasu nie było. Na zdjęciach Mazura ludzie zaczynają się rozpoznawać. Pal diabli, czy prawidłowo. To mało znaczące. Ważne, że im się chce, bo te zdjęcia budzą emocje. Oto na jednym idzie jakaś kobieta z głębokim wózkiem, więc od razu ktoś pisze, że tam w środku to chyba jest on, choć zdjęcie zrobione z daleka i praktycznie niewiele widać. Ale to “jest on”! Odnalazł siebie w historii miasta. Zobaczył “siebie” z przeszłości. Bezcenne…”

W komentarzu do wystawy Jerzy Kamiński pisze: “Tytuł mówi wszystko. Oczywiście ktoś z zewnątrz zobaczy tu “tylko” stare czarno-białe zdjęcia dawnej Oławy. Ale my – miejscowi – zobaczymy znacznie więcej. Siebie, swoje życie, swoje wspomnienia, swoją młodość. Nawet kolory…”

Zachęcamy do oglądania!

1973 Pracownicy Wojewódzkiej Spółdzielni Spożywców o/Oława w tak zwanym „czynie społecznym” malują ławki w amfiteatrze.

1972 Zdjęcie zrobiłem z dachu Pałacu Luizy, w kierunku na most kamienny na rzece Oława. Na pierwszym planie wieża, a właściwie dzwonnica z kaplicy zamkowej (dziś już nie istnieje). Jak widać, nie ma jeszcze budynku szpitala przy ul. Baczyńskiego.

1963 Most drewniany na Odrze. W 1947 roku kra lodowa całkowicie zniszczyła pierwszy most drewniany. Obecny most stalowy powstał w 1965 roku.

1969 Kiedyś ze stacji do miasta szło się ścieżką przez park, potem ulicą Spacerową. Na zdjęciu widać lampy elektryczne wzdłuż ścieżki. Pamiętam, jak były tam lampy gazowe – co dnia rano i wieczorem pan Marian Kobel zapalał albo gasił każdą z nich. Po wojnie w Oławie było 37 takich lamp gazowych. Dziś w miejscu ścieżki jest szeroka ulica Spacerowa.

1974 Budynek przy ul. Maja 13.

1970 Ulica 1 Maja, neony nad placówkami Wojewódzkiej Spółdzielni Spożywców o/Oława „na deptaku” – Moda Męska, Bar Kogutek, Sam Spożywczy.

1968 Panorama starego miasta. Za drzewami widać wieżę, a tak naprawdę dzwonnicę kaplicy zamku, którego korzenie sięgają IV wieku. Dziś ta wieża już nie istnieje. Zwracam uwagę, że dziś już nie ma przy Pałacu Luizy tarasu do drugiego piętra – kończy się on na pierwszym piętrze. Na pierwszym planie remont ulicy Władysława Andersa – w tym czasie zakończono meliorację rzeki Oława. Po lewej stronie widoczne są dwa domy przy ul. ks. Fr. Kurowskiego.

1967 To zdjęcie zrobiłem z ul. Rzeźniczej, która jest do dzisiaj pomiędzy ul. Kościuszki a ul. Brzeską. Na wprost, w przerwie między budynkami, stoi drewniany kiosk winno-cukierniczy, dalej widzimy po prawej ul. Brzeską – w budynku z balkonem była Spółdzielnia Inwalidów. Na końcu tego budynku jest „Apteka pod Lwem”. W budynku na wprost, z elewacją w trójkąty, była restauracja „Złoty Kłos”. Na trawniku na wprost dziś mieści się oszklony budynek biurowy z lokalami handlowymi na parterze. Po lewej widzimy część budynku przy ul. Browarnianej 1. Na placu przed budynkami, na pierwszym planie, często stała karuzela łańcuchowa lub tzw. beczka śmierci, w której zawodnicy jechali na motorach po wewnętrznej pionowej ścianie wielkiej drewnianej „beczki”.

1967 Ul. 1 Maja – na końcu widać przejazd kolejowy, który był zamknięty przez 17 godzin na dobę. Po lewej były ogrody, po prawej widać kilkupiętrowy budynek nastawni kolejowej

1968. Ul. Brzeska. Ten sklep zawsze, od kiedy pamiętam, był sklepem cukierniczym. Przez lata nazywał się „Bombonierka” – tu można było kupić prawie wszystkie wyroby cukiernicze Wedla, w tym właśnie czekoladową bombonierkę, w której było 120 czekoladek opakowanych w sreberka. Oławski pisarz Jerzy Łukosz w swojej książce „Lenora” opisuje ten sklep jako miejsce magiczne, pisze o smakach i zapachach, o ważeniu cukierków. Do dziś internauci bardzo ciepło wspominają ten sklep. Z wszystkich moich zdjęć Oławy to zdjęcie jest najczęściej kopiowane i komentowane.

1971 Ul. Bolesława Chrobrego – na wprost była ul. Zamknięta. Dziś już tych budynków nie ma. W głębi widać budynek mieszkalny w budowie na Osiedlu B. Chrobrego. W budynkach po prawej stronie do 1993 roku były koszary armii sowieckiej.

1970. Ul. B. Chrobrego – lewa strona, idąc do mostu na Odrze. W budynku wielopiętrowym na niższych piętrach mieszkali oficerowie armii sowieckiej, z rodzinami. Na ostatnim piętrze był szpital dla żołnierzy.

1968. Budynek na ul. B. Chrobrego – idąc do rzeki Odry po prawej stronie, kilkadziesiąt metrów za miejscem, gdzie dziś stoi „Kwadraciak”. Wówczas Powszechna Spółdzielnia Spożywców „Społem” w Oławie miała tam bazę samochodową i warsztat stolarski. Na części parteru i na pierwszym piętrze mieszkali mieszkańcy Oławy. Dziś w tym miejscu stoi pierwszy punktowiec.

1967. Jeden z pierwszych remontów dawnego budynku Domu Kultury przy dawnej ul. Ogrodowej, a dziś ul. 11 Listopada. Budynki po lewej stronie dziś nie istnieją.

1968. Ówczesna ulica Ogrodowa, dziś po zmianach ul. 11 Listopada – po prawej mamy budynek sądu, między budynkami było ogrodnictwo, które ciągnęło się aż do budynków pl. Zamkowego i ul. Kościelnej. Dziś w tym miejscu biegnie ulica. Po lewej widzimy ogrodzenie boiska Szkoły Podstawowej nr 1 – dziś mamy tu parking.

1968. Zdjęcie zrobiłem od pl. Zamkowego w kierunku ówczesnej ul. Ogrodowej (dziś ul. 11 Listopada). Po prawej stronie były warsztaty rolniczej szkoły zawodowej, powszechnie nazywanej „Żubrówą” – dziś ulica biegnie w lewo, przez dawne ogrodnictwo – budynku po lewej już nie ma.

1965. Ulica 1 Maja – dziś po prawej stoi budynek z numerem 13, a w nim na parterze kawiarnia, kiedyś „Urocza”, dziś „Tropik”. Po lewej dziś zaczyna się długi budynek, zwany „na schodkach” lub „deptakiem”, a wówczas za kioskiem „ Ruchu” był wjazd na plac, gdzie była baza PKS – parkowały tam samochody ciężarowe i autobusy, był też budynek, w którym były warsztaty. Po lewej budynek mieszkalny – na parterze widać sklep spożywczy, który prowadziła pani Zofia Dziurka. Dalej stacja paliwowa. Następnie jest budynek mieszkalny, a za nim widać dach – to przedszkole.

1965. Ulica 1 Maja – dziś po prawej stoi budynek z numerem 13, a w nim na parterze kawiarnia, kiedyś „Urocza”, dziś „Tropik”. Po lewej dziś zaczyna się długi budynek, zwany „na schodkach” lub „deptakiem”, a wówczas za kioskiem „ Ruchu” był wjazd na plac, gdzie była baza PKS – parkowały tam samochody ciężarowe i autobusy, był też budynek, w którym były warsztaty. Po lewej budynek mieszkalny – na parterze widać sklep spożywczy, który prowadziła pani Zofia Dziurka. Dalej stacja paliwowa. Następnie jest budynek mieszkalny, a za nim widać dach – to przedszkole.

1967. Ulica Kościuszki – prawa strona idąc od ul. Browarnianej – był tam budynek, w którym na parterze był sklep nabiałowy, po prawej widzimy część tego budynku, dalej potem wyburzony budynek, gdzie stoi warzywniak, po lewej piekarnia prowadzona przez PSS w Oławie – dziś w tym miejscu stoi budynek, nazywany popularnie „gliniakiem”, ponieważ pierwsze mieszkania otrzymywali milicjanci.

1972. Ulica Pałacowa – resztki murów obronnych stały w tym miejscu, gdzie obecnie jest budynek Banku Spółdzielczego, a fragment muru był mniej więcej w tym miejscu, gdzie dziś jest klatka nr 5 przy ul. Pałacowej. Za murem widzimy wieżowiec obok dworca PKS.

1971. Budowa przejazdu kolejowego na czas budowy wiaduktu na 1 Maja i Opolskiej, pomiędzy ul. Małodworcową a Różaną. W budynku za torami po lewej stronie mieściła się stacja kolejowa linii Oława – Boreczek, zwanej często linią buraczaną.

1968. Dziś jest to skrzyżowanie ulic 3 Maja i św. Rocha. Na zdjęciu widzimy ul. B. Chrobrego, która wówczas skręcała w prawo do szpitala. Ulica 3 Maja kończyła się na ul. Przyjaciół Żołnierza Polskiego, a na odcinku pomiędzy ul. Przyjaciół Żołnierza Polskiego a ul. B. Chrobrego nie było ulicy, tylko był chodnik. Po lewej widać stertę gruzów – kiedyś stała tam piękna willa, ale przeszkadzała w budowie ul. 3 Maja.

1971. Ul. Zamknięta – była to bardzo krótka ulica pomiędzy ul. B. Chrobrego a ul. Piotra Własna, na wprost budowa domu mieszkalnego na osiedlu B. Chrobrego.

1965. Ulica Różana – stacja towarowa. Wówczas wszystkie towary przyjeżdżały do Oławy pociągami, transport samochodowy był tylko na krótkich odcinkach. Do Oławy przyjeżdżał wówczas pociągiem cyrk, kilka razy w roku. Również wojsko sowieckie razem ze sprzętem wyjeżdżało i przyjeżdżało pociągiem, zazwyczaj nocą. Po prawej, gdzie leżą bale drzewa, dziś jest parking przesiadkowy wybudowany przez miasto w ostatnich latach.

1962. Zdjęcie zrobiłem z mostu na rzece Oławie. Na pierwszym planie kanał, tzw. młynówka, dziś zasypany, który płynął mniej więcej w miejscu dzisiejszego asfaltu – ten po prawej stronie, patrząc od rzeki Oławy. Młynówką płynęła woda z rzeki do napędzania koła młyńskiego. Młyn był w drugim budynku od pl. H. Sienkiewicza. Na końcu Młynówki przy budynku widzimy mostek, przez który szło się do parku. Budynek w budowie na wprost to była łaźnia miejska. Według danych z lat 60., wtedy zaledwie 40% mieszkań w Oławie miało łazienki. Widoczny budynek z wieżyczką na dachu to dzisiejszy (po wielu przebudowach i remontach) Dom kultury.

1975. Panorama miasta z 11-piętrowego wieżowca koło dworca PKS – na pierwszym planie widzimy plac, na którym dziś jest Pomnik Losów Ojczyzny. Na skrzyżowaniu ścieżek, bliżej budynku mieszkalnego, po prawej widzimy wejście do schronu przeciwlotniczego – dziś jest on zasypany ziemią i obsiany trawą. Za wieżami kościoła i ratusza nie widać jeszcze Osiedla Sobieskiego i Osiedla Nowy Otok, bo ich nie było. Po prawej stronie, w górnym rogu, widzimy budynek szpitala przy ul. Baczyńskiego (w budowie), a przy dokładnym przyjrzeniu się widzimy stojący dźwig budowlany przy budynku szpitala.

1969. To zdjęcie zrobiłem z wieży ratusza w kierunku ul. Chrobrego. Zaraz za dachami budynków od strony Rynku dziś powinno być widać budynek mieszkalny z lokalami handlowymi na parterze przy pl. J. Piłsudskiego, który powstał w 1973 roku. Na pierwszym planie widzimy prowizoryczny przystanek autobusowy – na tym placu dziś jest Pomnik Losów Ojczyzny. Po prawej dwa stare budynki zostały wyburzone – dziś stoi tu budynek przy ul. Pałacowej, gdzie na parterze jest Bank Spółdzielczy. Mniej więcej za autobusami, w poprzek, dziś biegnie ul. 3 Maja. Przy ul. Piotra Własta nie ma już budynku mieszkalnego wielopiętrowego, także budynku po lewej ze skośnym dachem. W głębi po lewej widać stare budynki przy ul. Bolesława Chrobrego. Widać też rozpoczętą wtedy budowę pierwszego budynku mieszkalnego na B. Chrobrego – za dzisiejszym „Kwadraciakiem”.

1965. Na końcu ulicy Gazowej był przedwojenny mostek dla pieszych, pomalowany na zielono, o solidnej drewnianej konstrukcji. Mostek był nad rzeką Oława, tuż przy ścianie parku, do którego schodziło się po kilku betonowych schodach. Po melioracji rzeki na przełomie lat 60. i 70. koryto rzeki zostało odsunięte o kilkadziesiąt metrów od parku. Zielony mostek był miejscem randek, wszyscy go znali, wielu dzisiejszych internautów głośno przyznaje się, że tam właśnie zaczynało się ich małżeństwo.

1967. Dworzec kolejowy. Po lewej stronie była przychodnia lekarska dla kolejarzy, na wyrost wejście do budynku, po prawej stronie restauracja-bar W budynku było kilka mieszkań dla rodzin kolejarzy. Do stacji dojeżdżano ulicą Kolejową od skrzyżowania ulic 1 Maja, Różanej i dzisiejszej Wł. Sikorskiego.

1962. Rynek. Budynek w budowie był ostatnim budynkiem w Rynku wybudowanym po zniszczeniach wojennych. Został cofnięty o kilkanaście metrów w stosunku do budynków, które stały tu przed wojną.

1974. Kościół św. Piotra i Pawła – po prawej Pałac Luizy, w którym jest Urząd Miejski.

1971. Zdjęcie zrobiłem z wieżowca przy ul. B. Chrobrego – większość budynków na pierwszym planie dziś już nie istnieje, widać most na Odrze, wybudowany w 1965 r. W głębi, na wprost, elewator zbożowy przy ul. Portowej.

1975. Zdjęcie zrobiłem z elewatora zbożowego przy ul. Portowej – na pierwszym planie śluza na Odrze, w głębi budynki na osiedlu B. Chrobrego.

1972 Budowa w tak zwanym „czynie społecznym” basenu odkrytego na terenach zielonych przy ul. 3 Maja – po lewej w głębi amfiteatr i budynek na wprost – wówczas był to Zakład Przyrodoleczniczy, dziś są tu gabinety lekarskie i rehabilitacja.

1966. Ulice Rybacka – po prawej wjazd na most na Odrze, w lewo ul. B. Chrobrego, budynku po lewej stronie dzisiaj nie ma.

1969. Zdjęcie zrobiłem z dachu najdłuższego budynku przy ul. Kasprowicza – na dole widzimy resztki ogrodzenia przy ul. 1 Maja, dziś mniej więcej w tym miejscu jest środek ronda przy ul. 1 Maja. Na wprost widzimy nowe budynki mieszkalne – nie ma jeszcze dzisiejszej ulicy 11 Listopada.

1968 Przejazd kolejowy od strony ul. Opolskiej – po lewej stronie kiosk warzywny prowadzony przez Wacława Otrębskiego, po lewej wysoki budynek to nastawnia kolejowa.

1968. Letnia kawiarnia „Opolska” mieściła się przy ul.1 Maja, obecnie jest tu wjazd na basen Termy Jakuba.

1969. Zdjęcie z wieży ratuszowej w kierunku pl. Starozamkowego . Po lewej widzimy gmach Policji – za nim wieża kościoła pw. św. Józefa przy ul. Żołnierza Polskiego, w głębi po lewej elewator zbożowy przy ul. Portowej.

1967. Wieża ratuszowa, elementy zegara i figur są zdjęte do remontu.

1972. Kościół pw. Matki Boskiej Pocieszenia w Rynku. Za kościołem nie ma jeszcze ogródków pracowniczych, nie ma też osiedla Nowy Otok ani elektrowni wiatrowych.